Jullie baby wordt eindelijk geboren, maar dan blijkt dat de baby geelzucht heeft! Soms ook wel hyperbilirubine, een hoog bilirubinegehalte bij de baby in het bloed, of icterus genoemd. Geelzucht komt bij ongeveer 60% van alle geboren baby’s voor. Maar wat is hier nu de oorzaak van en nog belangrijker: is het te voorkomen?
Waarom gaan baby’s soms geel zien?
Vlak na de geboorte is er van geelzucht vaak nog geen sprake. Pas 2 tot 7 dagen na de geboorte begint een baby geel te zien door een te hoog gehalte bilirubine in het bloed. De bilirubine gaat zich dan verzamelen onder de huid en dit veroorzaakt de gele kleur.
Hoe ontstaat een te hoog bilirubinegehalte bij de baby?
Baby’s hebben na de bevalling een overschot aan rode bloedcellen in hun bloed. Deze rode bloedcellen moeten worden afgebroken en als afvalstof komt er bilirubine vrij. De lever van de baby breekt de bilirubine af. Maar je kunt je voorstellen dat de organen van een pasgeboren baby nog op gang moeten komen en vaak nog niet op volle kracht functioneren.
Kan de lever deze grote hoeveelheden bilirubine niet afbreken, dan blijft deze stof in het lichaam van de baby en gaat zich ophopen. Hierdoor kan de huid en soms ook het oogwit van de baby geel kleuren. Dit verdwijnt in de meeste gevallen na enkele dagen vanzelf weer.
Echter stijgt de waarde van het bilirubinegehalte boven een bepaald niveau, dan kan dit blijvende hersenschade veroorzaken. Deze aandoening wordt kernicterus genoemd en is in deze moderne tijd gelukkig zeer zeldzaam (1:100.000).
Gaat de baby in plaats van na enkele dagen, al binnen 24 uur geel zien? Dan kan dit duiden op het slecht functioneren van de lever of een afwijkende bloedgroep tussen moeder en kind. In dit geval is het belangrijk dat de baby zo snel mogelijk onderzocht wordt door een kinderarts en zo nodig behandeld wordt.
Wat zijn risicofactoren voor het ontwikkelen van geelzucht?
Geelzucht voorkomen kan je als moeder en ouders helaas niet. De kans op (ernstige) geelzucht neemt toe wanneer
- De baby te vroeg is geboren. Meer dan twee weken te vroeg of voor de 37e zwangerschapsweek.
- De borstvoeding niet op gang komt en de baby te weinig melk binnen krijgt.
- De baby tijdens de bevalling blauwe plekken of bloeduitstortingen heeft opgelopen. Bijvoorbeeld als bij een bevalling een tang of vacuümpomp gebruikt is.
- Bloedgroep antagonisme. Het bloed van de baby is onverenigbaar met dat van de moeder. Bijvoorbeeld, de moeder heeft bloedgroep O en de baby A of B. Of de moeder is rhesus-negatief tijdens de zwangerschap en de baby rhesus-positief.
- Het kind ziek is.
- Een eerder kind ook geelzucht heeft gehad.
- Er sprake is van een erfelijke ziekte die de bloedafbraak verhoogt (G6PD-deficiëntie of sferocytose)
- Er sprake is van zwangerschapsdiabetes.
Lees ook: Fysieke ongemakken bij een baby na een zware bevalling!
Uitkloppen van de navelstreng
Je zult vast gelezen hebben over het laten uitkloppen van de navelstreng. Dit wel zeggen dat de navelstreng niet gelijk na de geboorte doorgeknipt wordt maar dat er ongeveer 3 tot 4 minuten wordt gewacht.
Op deze manier kan er nog wat extra bloed van de moeder naar het kind stromen, zo’n 50-100 ml. Dit brengt vele voordelen met zich mee, meer stamcellen bereiken de baby en hij of zij krijgt nog een extra dosis ijzer dat de kans op bloedarmoede verlaagd.
Een nadeel, dat volgens velen niet opweegt tegen de voordelen, is dat door dit extra bloed de kans op geelzucht toeneemt.
Wat kan je doen om geelzucht bij de baby zo snel mogelijk te laten verdwijnen?
Zorg ervoor dat je baby voldoende drinkt. Bilirubine verlaat via de ontlasting en urine het lichaam. Dus door regelmatig te voeden, zorg je dat de darmwerking versnelt en de bilirubine niet opnieuw in het bloed wordt opgenomen.
Geelzucht komt vaker voor bij baby’s die borstvoeding krijgen en dan vooral wanneer de borstvoeding niet goed op gang komt. Leg daarom je baby in de eerste dagen 8 tot 12 keer per dag aan de borst, hiermee stimuleer je het op gang komen van de borstvoeding.
Bij baby’s die borstvoeding krijgen kan de geelzucht langer aanwezig blijven dan bij kindjes die flesvoeding krijgen. Dit is normaal en betekent in de meeste gevallen dus niet dat de borstvoeding gestopt moet worden.
Je kunt de box of wieg het best bij het raam zetten, zonlicht kan deze vorm van geelzucht doen verminderen.
Mijn baby heeft geelzucht, wat nu?
In vrijwel de meeste gevallen is dit niets om je zorgen over te maken, maar het wordt door medisch personeel wel uiterst zorgvuldig gecontroleerd. Deze controle kan plaatsvinden door de verloskundige, verpleegkundige of door een arts. Zij kijken naar hoe geel de baby is en welke lichaamsdelen er geel verkleurd zijn. Zoals het oogwit, de slijmvliezen van de mond, alleen het gezicht of het hele lichaam.
Er kan op de huid gedrukt worden. Blijft de drukplek wit dan is het bilirubinegehalte nog niet dusdanig hoog. Ook zal er gekeken worden naar de alertheid van de baby en of hij of zij goed en voldoende drinkt.
Het bilirubine gehalte bij de baby kan gemeten worden via een huidtest. Het apparaat lijkt op een soort oorthermometer en wordt op 3 plekken op het lijfje van de baby gedrukt. Hieruit komt een bepaalde waarde.
Om meer zekerheid te krijgen wordt er bloed afgenomen van de hiel en onderzocht in het laboratorium. De uitslag kan je na een uur verwachten.
Geelzucht is een van de meest voorkomende complicaties bij de baby na de bevalling
Behandeling van geelzucht bij een pasgeboren baby
Het bilirubinegehalte dat de baby mag hebben is onder andere afhankelijk van de leeftijd, geboortegewicht, zwangerschapsduur en eventuele risicofactoren of complicaties. Er wordt gestart met fototherapie wanneer het bilirubine gehalte te hoog dreigt te worden.
Dit is een niet pijnlijke therapie waarbij de baby, met enkel een luier aan, op een matje of onder een lamp gelegd wordt. Dit matje of de lamp geven een specifiek licht dat de bilirubine omzet in een wateroplosbare variant en zo kan worden uitgescheiden via ontlasting of urine.
Je kindje wordt dus met enkel een luiertje aan op het bili-bed of onder de lamp gelegd. Hij of zij wordt voorzien van een stoffen brilletje om de ogen te beschermen tegen het licht. Om te voeden mag je je baby onder de lamp vandaan halen, echter de momenten zonder licht moeten zo kort mogelijk gehouden worden.
Een voordeel van het bili-bed (matras) is dat het gevouwen kan worden. Zo kan je jouw baby bij je houden met het matje nog altijd onder hem of haar. Zo kan de fototherapie doorgaan tijdens het voeden of omdat je jouw pasgeboren kindje even lekker bij je wil laten slapen.
Meestal duurt de therapie 24 uur en er zal daarna gekeken worden hoe effectief het was. Aan de hand van de nieuwe bloedwaarden wordt er besloten of de bilirubine voldoende gedaald is, of dat er eventueel nog een sessie zal worden gestart.
Helpt fototherapie niet of niet voldoende, dan kan er worden besloten om een wisseltransfusie uit te voeren. Hierbij wordt een deel van het bloed van de baby vervangen door dat van een donor. Dit duurt ongeveer 2 tot 3 uur en hierna krijgt de baby wederom fototherapie.
Geelzucht bij pasgeborenen: Is het gevaarlijk?
Al met al is geelzucht bij een baby op zich niets zorgwekkend maar artsen houden gele kindjes toch nauwlettend in de gaten zodat een eventuele kernicterus voorkomen wordt. Mijn dochter is hiervoor een week in het ziekenhuis gebleven waar ik achteraf erg blij om was.
Met een zwangerschapsduur van 36 weken, uit laten kloppen van de navelstreng en een geboorte door middel van vacuümpomp, behoorde onze kleine meid dus zeker tot een risicogroep. Ze zag binnen enkele dagen behoorlijk geel. Ze heeft twee sessies fototherapie ondergaan en had wel 9 prikgaatjes in haar kleine handjes. Maar gelukkig gaat nu alles weer hartstikke goed en heeft ze een gezond roze kleurtje op haar wangetjes!
