Wiegendood is een vreselijke gebeurtenis voor iedere ouder. Het betekent dat een ogenschijnlijk gezonde baby plotseling komt te overlijden zonder dat hier een duidelijke oorzaak voor is. Wiegendood komt gelukkig steeds minder voor in Nederland en België, maar toch sterven er elk jaar nog tussen de 10 en 15 baby’s op deze manier. En dat zijn er natuurlijk teveel. Wat kan je doen om de kans op wiegendood te voorkomen?
Wat is wiegendood?
Wiegendood wordt ook wel Sudden Infant Death Syndrome genoemd. Letterlijk vertaalt betekent dit: Het syndroom van plotseling overlijden van een zuigeling. De baby was ogenschijnlijk gezond en zonder aanwijsbare oorzaak is hij overleden.
Hoewel er aanwijzingen zijn dat bepaalde factoren de kans op wiegendood kunnen vergroten, is er nooit een lichamelijke oorzaak aan te wijzen. Men noemt het ‘wiegendood’ omdat het bijna altijd gebeurt tijdens de slaap. Dit kan zowel overdag of ’s nachts zijn.
Wiegendood tot welke leeftijd kan het gebeuren?
Er is sprake van wiegendood als het gaat om een baby tussen de 3 weken en een jaar oud. Maar helaas komt het plotseling overlijden van een gezond kind ook voor in het tweede levensjaar. Jaarlijks is dat naar schatting 1 tot 5 kindjes in Nederland. Wiegendood komt het meeste voor in de leeftijd van 2 tot 6 maanden oud.
Lees ook: Moet er een waarschuwing komen voor wiegendood bij babyfoto’s?
Wiegendood oorzaak
Er is nog veel onduidelijkheid over de oorzaak van wiegendood. Wel zijn er bepaalde factoren die de kans op wiegendood kunnen vergroten.
-
Buikligging
Als een baby op zijn of haar buik ligt kan het gebeuren dat hij of zij met het hoofdje recht omlaag ligt. Hierdoor worden de neus en het mondje afgesloten waardoor de baby geen lucht krijgt. Daarnaast kan een buikligging bij een baby ook rebreathing tot gevolg hebben.
Dit houdt in dat de baby met het mondje dicht tegen de matras aan ligt en zo telkens zijn of haar eigen adem weer inademt. Deze adem bevat nauwelijks zuurstof maar voornamelijk CO2. Daarnaast kan op de buik slapen bij een baby ook warmtestress veroorzaken.
-
Warmte stress
Het hoofdje van je baby heeft de functie om de lichaamstemperatuur te regelen. Baby’s kunnen warmte verliezen via hun hoofdje. Maar wanneer de baby op het buikje ligt of met het hoofdje onder een dekbed of deken is gekomen, wordt de afgifte van warmte bemoeilijkt.
Het schijnt zelfs dat het warmteverlies 60% minder is bij baby’s die op de buik liggen. Als je baby het te warm heeft wordt de prikkeldrempel tijdens de REM-slaap verhoogd. Het gevolg is apnoe (ademstops tijdens de slaap). Apnoe kan bijdragen aan wiegendood.
-
Onveilig beddengoed
Uit onderzoek is gebleken dat het gebruik van dekbedden het risico op wiegendood 4 keer zo groot maakt. Dekbedden isoleren net zoveel als 3 tot 4 dunne dekens. Door deze goede isolatie veroorzaakt een dekbed snel warmte stress.
-
Onveilig kinderbed
Volgens de elementaire veiligheidseisen behoort de spijlafstand minimaal 4,5 centimeter te zijn en maximaal 6,5 centimeter. Veel bedjes wijken hiervan af en hebben een grotere spijlafstand waardoor de baby er makkelijker doorheen kan glijden en met het hoofdje tussen de spijlen blijft hangen.
-
Zachte matras en/of een matras die weinig of niet luchtdoorlatend is
Hoe kan je wiegendood voorkomen?
Helaas is het niet mogelijk op het risico van wiegendood helemaal weg te nemen. Het goede nieuws is wel dat het volgen van onderstaande tips en adviezen de kans op wiegendood voor een groot deel voorkomen kan worden.
-
Laat je baby op de rug slapen
Sinds in 1987 werd aangeraden om kinderen op de rug te laten slapen en is het aantal kinderen die overleden aan wiegendood sterk gedaald. Laat je kind vanaf de geboorte op de rug slapen. Nooit op de buik en ook niet in zijligging. Vanuit de zijligging kunnen baby’s heel makkelijk op de buik draaien. Baby’s van 3 maanden kunnen al vanaf de rug naar de buik draaien (secundaire buikligging).
Probeer je kind zoveel mogelijk weer terug te draaien of zorg ervoor dat het draaien moeilijk gaat. Bijvoorbeeld door je baby in een goede slaapzak te leggen, in te bakeren of door het bedje strak en kort op te maken.
Overdag kan je jouw baby onder toezicht wel op het buikje laten slapen zodat je kind de motoriek kan oefenen. Als je baby in staat is goed en soepel van buik naar rug en van rug naar buik te rollen dan mag je jouw baby zelf de slaaphouding laten bepalen.
-
Zorg dat je baby het niet te warm heeft
Om warmte stress of warmtestuwing te voorkomen is het erg belangrijk dat je jouw baby niet te warm in bed legt. Zorg er in eerste instantie voor dat de temperatuur in de kinderkamer tussen de 16 en 18 graden is.
Kies niet voor een dekbed, maar voor een slaapzakje, dekens of lakens. Als je voor dekens of lakens kiest, zorg er dan voor dat je ze goed instopt en dat je baby met de voetjes tegen de bedrand ligt. Lees hier meer over veilig slapen van de baby.
-
Wiegendood en roken
Rook niet in de buurt van je baby of tijdens de zwangerschap. Er is namelijk een duidelijk verband tussen roken tijdens en na de zwangerschap en wiegendood. Roken tijdens de zwangerschap veroorzaakt een slechtere zuurstofvoorziening en heeft daarnaast een negatieve invloed op de groei en waarschijnlijk ook op de longfuncties van je kindje.
Als je baby na de geboorte in rokerige omgevingen opgroeit beïnvloedt dit de werking van de longen op een negatieve manier. Zo wordt de opname van zuurstof verkleind en is je kind vatbaarder voor luchtweginfecties.
-
Ga niet samen slapen
Natuurlijk is het hartstikke gezellig en knus om samen te slapen, maar dat is eigenlijk een slecht idee. Zeker in de eerste 4 maanden is samen in één bed slapen een risicofactor voor wiegendood. Je kindje kan het te warm krijgen, met het hoofd onder het dekbed komen, tussen matrassen bekneld raken, met het gezichtje in de kussens drukken of uit het bed vallen. Als je jouw baby dichtbij wilt hebben dan kun je beter het bedje in jullie slaapkamer zetten.
-
Geef borstvoeding
Er zijn aanwijzingen dat het geven van borstvoeding het risico op wiegendood verkleint. Dit dien je dan sowieso in de eerste 3 maanden te doen. Waarom borstvoeding de kans kan verkleinen? Omdat:
- De moedermelk veel antilichamen bevat.
- De spieren in de mond en kaak beter ontwikkeld worden door de specifieke zuigmethode bij borstvoeding.
- Baby’s gebruiken hun nekspieren meer tijdens de borstvoeding. Hierdoor kunnen ze mogelijk sneller het hoofdje draaien.
- Borstvoeding zorgt ervoor dat de baby eerder wakker wordt.
-
Gebruik een fopspeen
Hoewel er geen harde bewijzen voor zijn, denken sommige dat een fopspeen ook het risico op wiegendood verlaagd. Mede omdat je baby dan minder snel met het gezichtje in de matras gaat liggen.
Geef pas een fopspeen als de borstvoeding goed op gang is gekomen zodat je baby de speen niet verwart met de tepel. Daarnaast is het goed om het gebruik van de speen af te bouwen rond de 10 maanden.
-
Let op met medicijnen
Geneesmiddelen kunnen bepaalde kalmerende stoffen bevatten die ervoor zorgen dat je kind te diep in slaap valt. Zorg er daarom voor dat je deze niet aan je kind geeft en dat je deze middelen zelf ook vermijdt tijdens de zwangerschap en wanneer je borstvoeding geeft. Controleer altijd met je huisarts of het medicijn dat je krijgt dit effect heeft.
Lees ook: De beste slaaphouding van de baby!
Met een co-sleeper houd je de baby toch dicht bij je. Klik op de afbeelding voor meer informatie.
